Chłodnik litewski

Chłodnik litewski (po litewsku: Šalti boršių) to moja ulubiona wersja chłodnika. I chociaż jest wiele innych przepisów na zimne zupy, bo w końcu Hiszpanie mają swoje Gazpacho, Francuzi Vichyssoise a Bułgarzy Tarator (przepis tutaj). To my jednak najbardziej kochamy chłodnik z botwinki.

Ponieważ historia tej zupy jest niezwykle ciekawa, nie mogę się powtrzymać od umieszczenia tutaj krótkiego rysu historycznego. Chłodnik lub chołodziec litewski to tradycyjna polska zupa z buraczków, podawana na zimno. Historia chłodnika litewskiego sięga XIV wieku, kiedy w Rzeczpospolitej Obojga Narodów panowała dynastia Jagiellonów. Samo danie pochodzi z terenów Sejneńszczyzny (obecnie województwo podlaskie), a kilka lat temu zupa ta została wpisana na listę produktów tradycyjnych w kategorii „gotowe dania i potrawy” właśnie na Podlasiu.

W „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza o tej zupie wspominano aż 3 razy, co ciekawe za każdym razem w towarzystwie wódki:

Mężczyznom dano wódkę; wtenczas wszyscy siedli

I chołodziec litewski milcząc żwawo jedli.

Lub:

Podano w kolej wódkę, za czym wszyscy siedli

chołodziec litewski milczkiem żwawo jedli.

I kolejny raz:

Mężczyznom dano wódkę; za czym wszyscy siedli

I chłodnik zabielany milcząc żwawo jedli.

Wychodzi na to, że połączenie zsiadłego mleka, z lodem oraz wódki jakoś udawało się naszym przodkom, chociaż dzisiaj nieliczni by spróbowali tego połączenia. Jest w tym jednak pewna prawidłowość, ponieważ Bułgarzy zupę Tarator (patrz przepis) również popijają rakiją. Nie pozostaje mi nic innego jak spróbować tego połączenia, o czym postaram się napisać, jeśli po tej mieszance nie zamilknę na wieki.